Autorytet prawników z perspektywy filozofii analitycznej

StatusVoR
Simple item page
cris.lastimport.scopus2025-08-29T03:15:56Z
dc.abstract.enThe paper presents philosophical reflections on the concept of lawyers’ authority. The concept of authority is explained, which is then used to explain the concept of legal authority. For this purpose, a philosophical analysis of the concept of authority proposed by Józef Maria Bocheński was applied.
dc.abstract.plW opracowaniu przeprowadzone zostały rozważania filozoficzne nad pojęciem autorytetu prawników. W pierwszej kolejności wyeksplikowano pojęcie autorytetu, które zostało następnie wykorzystane do eksplikacji pojęcia autorytetu prawników. Wykorzystano do tego celu analizę filozoficzną pojęcia autorytetu zaproponowaną przez ojca Józefa Marię Bocheńskiego. Wywód przeprowadzono odrębnie co do dwóch rodzajów autorytetu: epistemicznego oraz deontycznego. Z przeprowadzonych rozważań wyprowadzono m. in. następujące wnioski. Po pierwsze, racjonalne (rozsądne) przypisanie danemu prawnikowi autorytetu ograniczone jest do wybranych subdziedzin prawa, przede wszystkim do subdziedziny dogmatyki prawniczej. Po drugie, nie sposób wskazać ani jednego kryterium, którego spełnienie gwarantowałoby racjonalność (rozsądek) uznania określonego prawnika za autorytet. Uznanie autorytetu pozostaje w sferze wolności każdego podmiotu. Po trzecie, jeśli ktoś zdecyduje się już uznać określonego prawnika za autorytet, przypisze określony stopień prawdopodobieństwa zdaniom deontycznym przez prawnika takiego wypowiadanym; stopień ten będzie wyższy niż 0,5, ale, o ile postępowanie tego, kto uznał autorytet, ma być racjonalne, nie może sięgnąć 1. Z wniosków tych płyną wnioski kolejne. Przede wszystkim, prawnicy nie mają żadnych szczególnych kompetencji w zakresie szeroko rozumianej moralności. Mimo tego, prawnicy niejednokrotnie nadużywają swojego autorytetu. Roszczenia wysuwane przez niektórych przynajmniej prawników, aby uznać ich za autorytety, stanowi zdumiewające urojenie prawników wysuwających takie roszczenia. Skoro prawnikom żadne szczególne kompetencje pozadogmatyczne, w tym zwłaszcza moralne, nie przysługują, a sądy konstytucyjne zajmują się w przeważającej mierze, jeśli nie niemal wyłącznie, właśnie moralnością, należałoby pomyśleć o wybieraniu sędziów tych sądów w wyborach powszechnych (a w każdym razie w inny sposób i przy przyjęciu innych założeń, niż dzieje się to obecnie). Ogólny wydźwięk naszych wywodów jest taki, że do dziedzin wiedzy, które J.B. Bocheński uznawał za szczególnie podatne na pokusę nadużywania autorytetu (ekonomia polityczna, filozofia, teologia, sztuka militarna), trzeba dopisać nauki prawne. Wnioski nasze można uogólnić, uważamy, na każdą dziedzinę poznania, w którym ujawnia się fenomen wielopłaszczyznowego opisu dziedziny tegoż poznania.
dc.affiliationWydział Psychologii i Prawa w Poznaniu
dc.affiliationInstytut Prawa
dc.contributor.authorZajęcki, Maurycy
dc.contributor.authorMularski, Krzysztof
dc.date.access2024-02-21
dc.date.accessioned2024-02-21T12:26:11Z
dc.date.available2024-02-21T12:26:11Z
dc.date.created2023
dc.date.issued2023-12-31
dc.description.accesstimeat_publication
dc.description.physical111-168
dc.description.versionfinal_published
dc.description.volume4 (47)
dc.identifier.doi10.36128/PRIW.VI47.715
dc.identifier.issn2299-405X
dc.identifier.urihttps://share.swps.edu.pl/handle/swps/502
dc.languagepl
dc.language.otheren
dc.pbn.affiliationnauki prawne
dc.rightsCC-BY
dc.rights.questionYes_rights
dc.share.articleOPEN_JOURNAL
dc.subject.enphilosophical analysis of the concept of authority
dc.subject.enan authority on law
dc.subject.encriteria of rational recognition of authority
dc.subject.enabuse of authority
dc.subject.plfilozoficzna analiza pojęcia autorytetu
dc.subject.plautorytet prawniczy
dc.subject.plkryteria racjonalnego uznania autorytetu
dc.subject.plnadużycie autorytetu
dc.swps.sciencecloudsend
dc.titleAutorytet prawników z perspektywy filozofii analitycznej
dc.title.alternativeThe Authority of Lawyers from the Perspective of Analytical Philosophy
dc.title.journalPrawo i Więź
dc.typeJournalArticle
dspace.entity.typeArticle